Praktijk BODYMIND

Wat is emotionele verwaarlozing?

Emotionele verwaarlozing is een onzichtbare verwonding opgelopen in de kindertijd. Het is van buitenaf, maar ook door de persoon zelf die eraan is blootgesteld, moeilijk te herkennen. Er zijn geen zichtbare klappen uitgedeeld maar er is wel steeds een fundamentaal gebrek aan positieve gezonde aandacht voor je geweest als kind om wie jij bent.  De kern van deze wond van emotionele verwaarlozing is emotionele verlating.

Erkennen van emotionele verwaarlozing

Om te kunnen herstellen van emotionele verwaarlozing, is het belangrijk om de schadelijke effecten ervan te erkennen. We zijn geneigd om emotionele verwaarlozing of onveilige hechting te bagataliseren. Als iets wat wel meevalt. Maar uit onderzoek blijkt dat kinderen binnen een gezin traumasporen op kunnen lopen, ook als ze daar niet mishandeld worden. Deze vertalen zich in  onbewuste overlevingsstrategieën, negatieve gevoelens en gedachten.

Herstellen van emotionele verwaarlozing

Je kunt alleen herstellen als je beseft dat jouw patronen, en de gevoelens die je ervaart, het gevolg zijn van emotionele verwaarlozing, gelegen in je jonge jeugdjaren. Het zijn niet perse ouders die niet van ons zouden houden. Ook ouders die angstig zijn, erg stressgevoelig, teruggetrokken, fobisch voor gevaar, verslaafd of depressief, of  in de rouw, kunnen bij een jong kind een bepaald onveilig gevoel oproepen.  Op basis van hun eigen gevoelens, negativiteit of overlevingsstrategieën kunnen ze emotioneel niet beschikbaar zijn en voldoen aan de emotionele behoeften van een kind. Bijvoorbeeld: als een moeder een postnatale depressie doormaakt, kan ze niet volledig beschikbaar zijn voor haar kind, en ze kan er dan ook geen contact meemaken. Of als je geboren bent, terwijl een of twee maanden erna je vader is overleden. Een kind krijgt deze traumasporen mee.

Effect

Kinderen ervaren onbewust dat een gespannen lichaam van de ouder, een uitdrukkingsloos gezicht, ergernissen, of ruwe bewegingen hen gespannen maakt of alert. Het gevolg is dat het kind zich niet veilig hecht, een fenomeen wat voor de buitenwereld onopgemerkt blijft. Niemand ziet het, en het is er toch. Dit werkt eenzaamheid en vaak een gevoel van leegte in de hand. Op zijn slechts werkt dit een leven lang door. Op zijn best is het goede nieuws, dat je een gevoel van veiligheid in de loop van de tijd wel kunt verwerven.

Traumasporen

Wanneer een kind niet voldoende veilig is, of wordt gespiegeld of ontmoet, is het voor een kind vaak moeilijk om een eigen identiteit en een gezond emotioneel leven op te bouwen.  Als onveiligheid zo lang aanwezig is (geweest), zonder dat het ooit is opgemerkt, is de kans ook groot dat je de situatie als normaal bent gaan ervaren. Net als alle copingstrategieën die je hebt aangeleerd om toch contact, acceptatie, en nabijheid te ervaren.

Hoe erg is het?

Emotionele verwaarlozing is niet oke. Het is nog erger als er emotioneel of narcistisch misbruik of mishandeling heeft plaats gevonden. Misbruik gebeurt niet per ongeluk of door onoplettendheid. Van misbruik is sprake wanneer je iets doet in de wetenschap dat het het emotionele pijn zal veroorzaken. Het neemt vaak de vorm aan van vernederen, belachelijk maken, minachting, standjes geven, of het kind de schuld geven. Maar ook gemene blikken, niet met je kind praten of negeren, of ander gedrag dat het gevoel van eigenwaarde of van zelfrespect ondermijnt, of het succes van een kind saboteren, valt onder emotioneel misbruik. Verder kun je denken aan: versleten kleding hebben moeten dragen, dreigen met verlating, of blootgesteld worden aan angstaanjagende of overweldigende omstandigheden. Een kind dat emotioneel wordt misbruikt wordt ook emotioneel verwaarloosd. Andersom geldt dit niet altijd.

Verwaarlozing of / en misbruik

Emotioneel afwezige ouders die meer “uitgecheckt” zijn, hebben niet die gemeenheid die emotioneel mishandelende ouders wel hebben. Ze verwaarlozen op emotioneel gebied, maar ze mishandelen niet. Ouders die gemeen zijn, worden dat deels door een gebrek aan contact en empathie met hun kinderen. In beide gevallen is er een gebrek aan emotionele afstemming tussen de ouders en hun kind. Ze zijn zich beide niet bewust van wat goed ouderschap is. Hierbij opgemerkt dat het makkelijker is om een “monsterlijke” ouder te herkennen dan de tekortkomingen te ontdekken in plezierige maar onwetende ouders.

ONDER CONSTRUCTIE

Confrontatie met schadelijk gedrag als volwassene

Niet alleen ouders kunnen sporen nalaten vanwege emotionele verwaarlozing of psychisch of emotionele mishandeling. Ook een partner, een werkgever, leraar, collega of volwassen “kind”, kunnen sporen nalaten. Zo zijn stress en burn-out op de werkvloer regelmatig het gevolg van het gedrag van de leidinggevende. Vooral een narcistische baas, kan nogal wat stress oproepen. Net als een partner die het normaal kan zijn gaan vinden om te vloeken, je te negeren, zich niets van je aan te trekken. Als hij of zij dan ook nog stelselmatig manipuleert, grijpt dit diep in, omdat wordt gedaan alsof jij het probleem bent. Het is belangrijk om je ertegen te kunnen beschermen.

Herstellen van emotionele verwaarlozing

Weten en benoemen wat je van binnen voelt en ervaart is een vaardigheid die je van je ouders hoort te leren, maar die je op latere leeftijd ook in therapie kunt leren. Belangrijk is om te leren jouw emoties en gevoel serieus te nemen. Dit heb je nodig om jezelf emotioneel te ontwikkelen, waardoor ook je gevoel van eigenwaarde kan toenemen.Je onderbewustzijn kent veel onverwerkte gevoelens maar ook een grote behoefte aan liefde, aandacht, erkenning en waardering. Om hier op een goede manier mee om te kunnen gaan is het belangrijk om de onvervulde behoeften uit je kindertijd te doorvoelen en te uiten, waarna je het kunt integreren en loslaten. Je kunt leren je eigen behoeften te vervullen, zonder je te verliezen in afhankelijkheid. Zo ontwikkelen je eigenwaarde en autonomie.

Leren luisteren naar je lichaam

Je lichaam is een bron van informatie. Het helpt je leren luisteren naar wat je voelt, verlangt en naar wat je mist. Je leert er naar luisteren, en naar wat goed is voor jou. Dat is soms best moeilijk en verwarrend. Soms wil je dingen, die misschien niet zo goed voor je zijn als dat jij denkt. Bijvoorbeeld als je altijd hebt gedaan wat je dacht van je ouders te moeten of horen doen. Dan is dat wat je wil, niet altijd datgene wat je nodig hebt. Je kunt dan een vertrouwdheid opzoeken, die eerder onveilig is, dan veilig. En dat wat nieuw is, en nog niet vertrouwd kan als onveilig aanvoelen. Onbewust kies je voor bekende patronen.

Patronen doorbeken

Herstel begint bij de acceptatie dat er een probleem is, een trauma, wat samengaat met rouw over wat verloren is gegaan. Dat kan een gevoel van eigenwaarde zijn, een basisvertrouwen of een veilige kindertijd. Op basis hiervan ontwikkelen we overlevingspatronen. Het is belangrijk om deze patronen en innerlijke conflicten te doorbreken. Zo kun je herstellen van innerlijke zelfvervreemding, en je verbonden gaan voelen. Je leert vrij te worden van aangeleerde destructieve copingstrategieën door meer grip te krijgen op je leven.
Je kunt ook  leren om emotioneel ongezonde en energie-rovende mensen op afstand te houden: in je kracht te staan en gezonde en hechte relaties aan te gaan. Ook als je een leven lang te maken hebt (gehad) met verwaarlozing en jijzelf weinig positieve aandacht en liefde hebt gekend. Je kunt leren om de onbewuste angst voor verlating en afwijzing niet laten prevaleren waardoor het patroon van emotioneel in de steek gelaten worden, zich blijft voort zetten. Hierdoor raak je alleen maar meer het contact met je innerlijke stem kwijt.

Patronen doorbreken

Je gaat op een dieper niveau de confrontatie aan met je trauma door stil te staan bij wat er is gebeurd, zonder dat je er door wordt overspoelt. Zo hoef je de ervaring niet meer uit je bewustzijn te houden, en verliezen de overlevingsmechanismen hun noodzaak. Door deze transformatie leer je ermee om te gaan en het te verwerken. Trauma tast je vitaliteit aan, bevrijding ervan geeft opluchting en heling. De pijnenergie geeft niet langer de brandstof voor destructief of inadequaat gedrag. Je zelfliefde overwint, waardoor je meer jezelf kunt worden.