Praktijk BODYMIND

Emotionele verwaarlozing: moeder – dochter 

Praktijk Bodymind is gespecialiseerd in herstel van traumasporen. In het bijzonder gericht op vrouwen die lijden onder de gevolgen van emotionele  verwaarlozing door hun moeder. Er zijn veel manieren waarop een moeder een kind emotioneel tekort kan doen. Jonice Webb, die een boek schreef over emotionele bagage en de invloed daarvan, beschrijft meerdere typologieën moeders die allemaal, heel verschillend, hun sporen nalaten:

• De autoritaire moeder
• De narcistische moeder
• De sociopatische moeder
• De toegeeflijke moeder
• De depressieve moeder
• De werkverslaafde moeder (workaholic)
• De rouwende moeder (gescheiden of overleden partner)
• De op perfectie gerichte moeder
• De goedbedoelende moeder
• Het kind in de ouderrol
• 

Traumasporen van emotionele verwaarlozing

In mijn praktijk zie ik veel vrouwen die kampen met onbestemde gevoelens die ze niet goed thuis kunnen brengen. Ze missen vaak de verbinding met hun eigen emotionele behoeften, en bekijken zichzelf door de ogen van een ander. Ze zijn niet goed genoeg, en zien zichzelf als het probleem in plaats van dat hun moeder tekort is geschoten. Veel voorkomende symptomen zijn:

• Moeite met het uiten van emoties en gevoelens
• Niet goed weten wat je überhaupt voelt of weten wie je bent
• Een gebrek aan eigenwaarde en zelfvertrouwen
• Angst voor verlating en afwijzing
• Een gevoel van leegte en eenzaamheid
• Zelfafwijzing op basis van een sterk ontwikkelde criticus
• Negeren van eigen behoeftes met als gevolg gebrekkige zelfzorg
• Moeite met grenzen
• Geneigd zijn tot aanpassing en pleasegedrag
• Schuldgevoelens en schaamte
• Je ongelukkig of depressief voelen
• Perfectionisme
• Afstandelijk
• Emotionele littekens leidend tot chronische onzekerheid
• Een laag zelfbeeld en een gebrek aan eigenwaarde
• Je vaak niet gehoord of gezien voelen
• Het gevoel meer te overleven dan voluit te leven
• Gevoelig voor co-dependency in relaties en op de werkvloer

Het belang van emotie

Je kunt het belang van emotie het best begrijpen via de hechtingstheorie. Deze theorie beschrijft hoe ouders vanaf onze babytijd voorzien in onze emotionele behoeftes aan veiligheid en verbondenheid. Eenvoudig gezegd, stelt de theorie dat wanneer een ouder de emotionele behoeften van het kind herkent en eraan tegemoet komt, er een veilige hechting ontstaat. Deze eerste hechting vormt de basis voor een positief zelfbeeld, en algemeen gevoel van goed in je vel zitten.

Verschil tussen emotionele verwaarlozing en misbruik

Wel of geen emotionele verwaarlozing, of misbruik en psychische mishandeling. Het zijn subtiele verschillen waarvan het belangrijk is om deze van elkaar te onderscheiden.

• De “goed genoeg moeder” biedt een kind een goede start in het leven, ondanks dat ze niet perfect is.  Ze werkt met fundamentele boodschappen zoals: ik ben er voor jou, ik zie je, ik hou van je en heb respect voor je. Je bent bijzonder, ik ben blij dat je er bent en ik geniet van je. Toch zal ze ook momenten hebben van niet afstemming, bijvoorbeeld door stress, vermoeidheid, irritatie, afgeleid of overweldigd zijn. Maar ze weet hoe ze het goed kan maken met haar kind, als ze de plank heeft misgeslagen. In de basis is er een veilige hechting ontstaan als grondslag voor ontwikkeling.
• De emotioneel verwaarlozende moeder schiet tekort of is blind voor bepaalde aspecten van behoeftes. Een kind heeft minimale aandacht, empathie en emotionele geborgenheid nodig om zich emotioneel te kunnen ontwikkelen. Toch zijn het veelal prima mensen vol goede bedoelingen maar die desondanks hun kind emotioneel hebben verwaarloosd, vaak omdat ze zelf als kind ook emotioneel zijn verwaarloosd.
• De emotioneel mishandelende moeder heeft niet alleen een gebrek aan empathie voor haar kind maar misbruikt en mishandelt haar kind ook psychisch. Van misbruik is sprake wanneer je iets doet in de wetenschap dat het emotionele pijn zal veroorzaken. Het neemt vaak de vorm aan van vernederen, belachelijk maken, minachting, standjes geven, of het kind de schuld geven. Maar ook gemene blikken, niet met je kind praten of negeren, of ander gedrag dat het gevoel van eigenwaarde of van zelfrespect ondermijnt. Ook het succes van een kind saboteren, valt onder emotioneel misbruik. Verder kun je denken aan: dreigen met verlating, of blootgesteld worden aan angstaanjagende of overweldigende omstandigheden.

Een kind dat emotioneel wordt misbruikt wordt ook emotioneel verwaarloosd. Andersom geldt dit niet altijd. De gevolgen van misbruik of psychische mishandeling mogen niet worden onderschat, net zo min als die van emotionele verwaarlozing.

Er iets aan doen

Op de eerste plaats zijn er diverse interessante boeken te lezen over dit onderwerp:

• “Ongekende Gevoelens” van Jonice Webb over emotionele bagage en  de invloed daarvan
• “De levende erfenis van trauma transformeren” van Janina Fisher. Een werkboek voor getraumatiseerde mensen aanbevolen door Bessel vd Kolk
• “De emotioneel afwezige moeder” van Jasmin Lee Cori. Over het herkennen en helen van emotionele verwaarlozing in je kindertijd
• “Ongezien Opgegroeid”  van Linsay C Gibson. Over herstel na een jeugd met narcistische, afwijzende of afstanelijke ouders
• “Complexe PTSS” van Peter Walker. Over herstellen van emotionele verwaarlozing
• “Het is niet met jou begonnen” van Mark Wolynn. Over de erfenis van familietrauma

De boeken kunnen  je op weg helpen, of ondersteunen in je proces. Het is geen vervanging voor therapie. Juist omdat je in therapie, in relatie tot je therapeut kunt herstellen, mits het veilig is, en er een klik is.

In mij vind je een goedopgeleide therapeut, wat betreft kennis, en professionele vaardigheid. Daarnaast ben ik ook ervaringsdeskundige.

Drie fases van therapie

1. Het doorgronden van de gevolgen van trauma en symptomen herkennen. Daarnaast het kunnen interpreteren van de betekenis van overweldigende lichaamssensaties, intrusieve emoties, en vertekende cognitieve schema’s. Alsook het vermogen ontwikkelen om je lichaam te kunnen kalmeren, je impulsen te reguleren, en het kunnen hanteren van ptss symptomen die worden getriggerd
2. De tweede fase heeft als doel om het traumatisch verleden een plek te geven. Het overwinnen van de angst voor herinneringen, zodat je ze kunt integreren. Hierdoor krijg je meer oog voor de persoon die je bent geworden als gevolg van trauma.
3. De derde fase is de afrondingsfase in staat in het teken van integreren, loslaten en verdergaan. Gevoelens van zelfvervreemding verminderen en je ontwikkelt gezonde gehechtheid. Je werkt toe naar integratie en een geheeld zelf.

Heling of ervaren dat je geheeld bent, komt op gang vanaf het moment dat we onszelf accepteren en vergeven. Het moment dat we het kleine meisje dat we ooit zijn geweest, gaan zien de door de ogen van de compassievolle volwassene die je bent geworden.

Wat is emotionele verwaarlozing?

Emotionele verwaarlozing is voor iedereen een moeilijk te herkennen “verwonding” opgelopen in de kindertijd. Ook voor jezelf. Het ontstaat als ouders structureel te weinig afgestemd zijn op de behoeften van hun kind. Als jouw ouders, en je moeder in het bijzonder, regelmatig blind waren voor jouw emotionele behoeften op hele belangrijke momenten, is de kans groot dat het sporen heeft nagelaten.

Herstel van emotionele verwaarlozing

Weten dat je kunt herstellen van de gevolgen van emotionele verwaarlozing, is belangrijk. Het kost tijd. Veel tijd soms omdat de impact van emotionele verwaarlozing groot is en voor velen nog onbekend terrein.  Daarnaast hebben veel vrouwen een copingstijl of overlevingsstrategie ontwikkeld van contra-onafhankelijkheid. Ze komen met  klachten van angst of somberheid, onrust, of onvrede in de relatie of op het werk. Of een algeheel gevoel van ongemak  waar ze zo snel mogelijk vanaf willen, maar waarvoor ze de tools missen.

Contra-afhankelijkheid als obstakel

Omdat emotionele verwaarlozing zo ongrijpbaar is, met fysieke en psychische klachten tot gevolg, oriënteren vrouwen zich vaak op het verhelpen hiervan. Maar niet op herstel van emotionele verwaarlozing. Een obstakel schuilt in contra-afhankelijkheid wat een symptoom is van emotionele verwaarlozing. Om zich niet “hulpbehoevend” te voelen, wordt hulp het liefst kortdurend ingezet of al snel vermeden. Veel vrouwen kunnen zich tot op zekere hoogte uitstekend redden,  wat er op neer komt dat ze vaak tevreden zijn zodra de klachten verdwenen zijn. Eigenlijk zeggen ze: “ik heb niemand nodig”.  Ze hebben maatschappelijk gezien goede posities en kunnen rationeel prima uit de voeten. Hulp wordt gezocht voor oplossingen van klachten, maar niet ten diepste voor herstel. Zo blijven emoties en gevoelens een onbekend terrein en worden bepaalde levensthema’s niet doorbroken.

Herstel van de gevolgen van emotionele verwaarlozing

Er is geen snelle eenvoudige weg. Het begint met het leren afstemmen op je eigen gevoelens en emoties. Je kunt:

• Gaan inzien dat je gevoelens en emoties er wel degelijk toe doen
• Jezelf toestemming geven om te voelen en te ervaren
• Herkennen, benoemen en identificeren van je gevoelens
• Jouw gevoelens serieus nemen en als leidraad gebruiken
• Leren contact te maken met jouw diepere behoeftes
• Negatieve gevoelens en emoties erkennen
• En hieraan tegemoet te komen en uitdrukking aan te geven

Weten en benoemen wat je van binnen voelt en ervaart is een vaardigheid die je van je ouders hoort te leren, maar die je op latere leeftijd ook in therapie kunt leren. Je onderbewustzijn kent veel onverwerkte gevoelens maar ook een grote behoefte aan liefde, aandacht, erkenning en waardering. Om hier op een goede manier mee om te kunnen gaan is het belangrijk om de onvervulde behoeften uit je kindertijd te doorvoelen en te uiten, waarna je het kunt integreren en loslaten.

Een pasklare bruikbare benadering

Ik heb niet een pasklare, voor iedereen, bruikbare benadering. Dat zou herstel zelfs in de weg kunnen staan. Het allerbelangrijkste aspect is veiligheid. Door bewustzijn te vergroten rondom wat je voelt en jezelf toestemming te geven voor deze gevoelens, begint het proces van verandering. Een aantal factoren die verandering in de weg kunnen staan zijn:

• Verkeerde verwachtingen door te denken dat:
  • Verandering een lineair proces is
  • Terugval een mislukking is
  • Je beter kunt opgeven als je uit de koers raakt
• Vermijding als reactie op de volgende uitdagingen:
  • Jezelf iets laten doen wat vreemd voelt
  • Jezelf iets te laten doen wat je moeilijk vindt
  • Je moet doorzetten
  • Het vraagt veel werk
• Ongemak niet kunnen herkennen noch verdragen
  • Ongemak is een normale reactie op verandering
  • Het is een confrontatie met waar je vandaan komt
  • Met als gevolg een natuurlijke neiging tot terugtrekken

Het proces van verandering

Een veranderingsproces vraagt veel geduld. Het richt zich op herstel van de gevolgen van trauma uit de kindertijd  door deze te transformeren. Een kind wat onvoldoende aandacht, erkenning, geborgenheid en liefde krijgt, past zich ongemerkt aan. Het worden brave kindjes, of in het andere geval opstandige kinderen. Door de volwassene meestal geduid als “lastig”. Het blijft de verantwoordelijkheid van ouders, om een gezond en veilig klimaat te creëren waar kinderen mogen zijn wie ze zijn en zich gespiegeld weten in hun emoties en gevoelens. Waar behoeften worden onderkent.

Kinderen vinden meestal wel hun weg. Ze gaan mee in de verwachtingen van hun ouders en doen erg hun best op school. Ze vinden manieren om met hun nare gevoelens om te gaan. Bijvoorbeeld door stoer en sterk te zijn. Of andere copingstijlen en overlevingspatronen. Het is belangrijk om deze patronen die je tegen jezelf hebt opgebouwd en je innerlijke conflicten te doorbreken. Zo kun je herstellen van innerlijke zelfvervreemding, en je verbonden gaan voelen. Je leert vrij te worden van aangeleerde destructieve copingstrategieën en meer grip te krijgen op je leven.

Mijn werkwijze

In mijn werkwijze hanteer ik een ervarings- en lichaamsgerichte insteek. Je lichaam is immers een bron van informatie. Het helpt je leren luisteren naar wat je voelt, verlangt en naar wat je mist. Je gaat op een dieper niveau de confrontatie aan met je trauma door stil te staan bij wat er is gebeurd, zonder dat je er door wordt overspoelt. Zo hoef je de ervaring niet meer uit je bewustzijn te houden, en verliezen de overlevingsmechanismen hun noodzaak. Door deze transformatie leer je ermee om te gaan en het te verwerken.

Trauma tast je vitaliteit aan, bevrijding ervan geeft opluchting en heling. De pijnenergie geeft niet langer de brandstof voor destructief of inadequaat gedrag. Je zelfliefde overwint, waardoor je meer jezelf kunt worden.

Het behandeldoel is daarom niet zozeer het blootleggen van het verleden, maar herstellen van de beschadigingen die het gevolg zijn van traumatische ervaringen. Ik hanteer de volgende uitgangspunten:

• Het begrijpen van de traumatische gevolgen
• De waarde van je emoties begrijpen
• Je gevoelens herkennen en benoemen
• Je eigen gevoelens accepteren en vertrouwen
• Herstel van contact met je innerlijke stem
• Je gevoelens effectief uiten
• Herkennen, begrijpen en waarderen van emoties in relaties
• Voor jezelf zorgen
• Jezelf begrenzen
• Compassie voelen voor jezelf
• Je interne criticus verkleinen
• Tot rust komen
• Werken met hulpbronnen
• Herkennen van patronen en destructieve copingmechanismen
• Je gevoel van waardigheid versterken
• Angst voor verlating niet langer laten prevaleren
• Emotionele onafhankelijkheid, autonomie en zelfregie
• Toewerken naar een innerlijk gevoel van vrijheid om te zijn
• Jezelf opnieuw ontdekken
• Het weer kunnen ervaren van levensenergie en levenslust
• Leven in verbinding

Op die manier blijf je trouw aan jezelf en leid je uiteindelijk een vreugdevol en liefdevol leven dat bij je past.

Nieuwsgierig naar wat ik voor je kan betekenen. Stuur mij een bericht, dan neem ik contact met je op.