Praktijk BODYMIND

Co-dependentie

Mensen in een co-dependente relatie schuiven hun eigen gevoelens en verlangens opzij ten voordele van iemand anders. Ze zijn zo sterk op de ander gericht, dat ze niet op een gezonde manier aan zichzelf denken. Ze stemmen automatisch af op de voorkeuren en meningen van anderen. Ze maken zichzelf klein en cijferen zichzelf weg. Ze vergeten vaak hun grenzen en wringen zich in allerlei bochten om de ander gunstig te stemmen, passen zich voortdurend aan en voelen zich te verantwoordelijk voor het contact en de situatie.

Co-dependentie en relaties

Het begrip co-dependentie slaat meestal op relaties. Je spreekt over co-dependentie op het moment dat je je eigen ­behoeftes minder belangrijk vindt dan die van een ander. En dat gebeurt dus veel vaker dan je zou denken. In een relatie gaat het vaak zover, dat de  afstemming op de ander ook betekent dat de ander in de relatie door kan blijven gaan met bepaald ongewenst gedrag. We komen het nogal eens tegen in een toxische relatie of een relatie met een persoon die narcistisch is of narcistische of borderline trekken heeft. Dan blijkt dat degene met co-dependentie dusdanig gedrag vertoont, dat het schadelijk is voor de eigen ontwikkeling. Je kunt door empathie en heel veel begrip te hebben voor de ander jezelf makkelijk kwijt raken. Je past je dan zodanig aan, dat je van jezelf vervreemd raakt en uitgeput. Het is ongezond gedrag.

Emotioneel ongezond gedrag

Uiteindelijk keert het ongezond gedrag zich tegen jezelf. Je raakt de verbinding met jezelf kwijt, doordat alle behoeften die de ander niet welgevallig zijn, worden opgegeven. Je verliest je eigenheid. Dit is een proces dat niet alleen plaatsvindt in een partnerrelatie, maar ook in vriendschappen. Of in contact met familieleden, of in een werkrelatie waarbij de werknemer zich teveel ten dienste stelt van de werkgever en een kans op burn-out reëel is.

Trauma’s aan de basis van co-dependentie

Co-dependen­tie komt vaak voor bij mensen die verslavingsgevoelig zijn waarbij dezelfde soort trauma’s aan de basis liggen. Veel heeft te maken met jeugdtrauma, ontwikkelingstrauma, emotionele verwaarlozing, of trauma’s uit eerdere relaties. Je kunt hierbij ook aan hechting denken, een begrip uit de psychologie, die verwijst naar jouw overlevingsstrategie als het thuis niet helemaal veilig was. Soms zijn trauma’s niet zichtbaar voor de buitenwereld, zoals wanneer je ouders emotioneel onbereikbaar waren, omdat ze met zichzelf in de knoop zaten of door ziekte beperkt. Je voelt  heel je leven een eenzaamheid, die je niet onder woorden kunt brengen en waarvan de pijn te groot is om te dragen.

Co-dependentie is geen eigenschap

Co-dependentie is geen eigenschap, maar gedrag wat zich laat aanzien als jezelf onderwerpen, vleien, pleasen, jezelf verontschuldigen, geen nee zeggen en vooral veel luisteren en empathisch doorvragen als manieren om veilig te blijven in het contact. Je laat jouw waarde teveel afhangen van de liefde, bevestiging en goedkeuring van iemand anders. Andere indicaties kunnen zijn: een diepe angst om te falen, of door de mand te vallen, een gemis aan verbinding, uitputting, overspannenheid, en gevoelens van prikkelbaarheid, bitterheid en woede. Deze gevoelens worden vaak binnen gehouden uit angst voor afkeuring, of als het om werk gaat, angst voor een streep door de rekening voor mooie toekomst op basis van een ambitie of droom. Daar komt ook vaak het gevoel bij van diepe frustratie over een gebrek aan bevestiging over alle inzet die je toont en een angst om je ongenoegen te uiten. Het wordt vaak ervaren als een inwendige leegte die maar niet opgevuld raakt. De buitenwereld ziet vaak niets, maar van binnen voelt het zwaar en moeilijk.

Co-dependentie als kwetsbaarheid

Co-dependentie maakt kwetsbaar voor misbruik. Op je werk omdat je steeds teveel doet, en geen “nee” kunt zeggen. Het kan je  afhankelijk maken van je werk en anderen kunnen misbruik maken van je bereidheid om je tomeloze inzet. In een relatie kan de situatie zover gaan, dat er sprake kan zijn van narcistisch misbruik, zonder dat je het zelf in de gaten hebt. Het komt voort uit zelfontkenning, en zelfverlating wat is gebaseerd op angst om uit te komen voor je behoeften, je gevoelens, je gedachten je grenzen. De oorsprong hiervan ligt meestal in je jeugd, in een onveilige hechting, of ander trauma. Sterke overlevingsreacties houden de angst, het gedrag en de situatie in stand.

Therapie bij co-dependentie

In contact komen met de oorsprong van die gevoelens is de belangrijkste manier om eruit te komen. Als je vastzit in een co-dependente relatie ligt de nadruk op autonomer worden, leren om minder afhankelijk te zijn en liefdevoller naar jezelf te kijken. Als je vastloopt in je werk, of verslaafd bent geraakt aan je werk, ligt de nadruk op het ontrafelen van patronen en inzicht verwerven in jouw specifieke overlevingsstrategie wat jou in de weg zit om dicht bij jezelf te blijven op een manier die gezond is. Je gaat op de eerste plaats een gezonde relatie aan met jezelf, waarbij je niet meer handelt op basis van trauma’s uit het verleden en ook geen bevestiging meer nodig hebt van een ander. Hierbij is zelfliefde onmisbaar.

Je leert milder voor jezelf te worden en in je eigen behoeftes voorzien. Als dit lukt trek je automatisch gezondere mensen aan, of zal jouw relatie zich op een gezondere manier evolueren. En als dat niet gebeurt, is de conclusie soms dat de relatie beëindigd moet worden, of dat er ander werk moet worden gezocht. Ik help je bij het verwerken van de pijn en het verdriet uit het verleden waar vaak onbewust nog mee wordt geworsteld. Er is aandacht voor psycho-educatie, het afleren van niet helpend gedrag zoals pleasen, het overwinnen  en loslaten van onderliggende angsten, rouwverwerking en we werken aan individuatie en bewustzijn van de valkuilen van teveel empathie.